Şu anda hukuk âleminde bir Başsavcılık-Özgürgün kavgası var. Özgürgün, Başsavcılık’ta “bir şeyler” olduğunu ya da “bir şeyler” döndüğünü söyleyerek ithamlarda bulundu. Başsavcılık da açıklama yaparak Özgürgün tarafından öne sürülen iddiaların gerçek dışı olduğunu duyurdu.
Hakkındaki suçlamaları “esefle” karşıladığını belirten Başsavcılık makamı şöyle bir vurgulamada bulundu:
– Özgürgün’ün iddiaları anayasal ve bağımsız Başsavcılık kurumuna zarar vermekten öteye gidemez.
***
Başsavcılık-Özgürgün tartışmasına müdahil olmak niyetinde değilim, zaten bu konuda yeterli veri ve bilgiye sahip olmadığımdan yazısız kâğıt okuyarak ahkâm kesmek istemiyorum.
Bu yazının konusu daha başkadır.
Başsavcılık “anayasal ve bağımsız”lık vurgusu yapmıştır, benim asıl üzerinde durmak istediğim de budur, çünkü Başsavcılık adalet mekanizmasının bir parçası olarak hayati bir kurumdur, yaptığı her iş, attığı her adım devlet, toplum ve birey hayatını etkilemektedir.
***
Başsavcılığın anayasal bir kurum olduğu doğrudur, ama anayasa demek kâğıt üstünde yazı demektir, yazının ayakları yoktur, anayasalar yürümezler, onları insanlar yürütür, yürütülmeyen, uygulanmayan anayasa buz üstünde kedi izine benzer.
Bir kurum “ben bağımsızım” demekle bağımsız olmaz, gerçekten bağımsız olup olmadığı ancak uygulamada anlaşılır. Nitekim Başsavcılığın Hüseyin Özgürgün’e ilişkin olanlar dışında kalan iddiaları hakkında tereddütlerim vardır, hatta bu iddialara itirazım vardır.
***
Yazmıştım, bir kez daha yazmış olayım, anayasaya göre Başsavcılık devletin hukuk müşaviri ve avukatıdır. Buradaki “devlet” sözcüğü siyasal iktidar anlamında değildir. Devletin sahibi halk, yani kamudur, dolayısıyla Başsavcılık siyasal iktidarların değil, aslında halkın (yani kamunun) avukatı olmakla mükelleftir. Savcıların birçok ülkede “kamu avukatı” olarak anılmaları bundandır. Acaba bizim Başsavcılık makamı uygulamada bu çerçeve içinde midir, bu noktada kuşku ve itirazlarım var.
***
Vatandaş devleti dava ettiği zaman ilgili kurum dava dilekçesini Başsavcılık makamına gönderir. Tatbikattan biliyoruz ki dava dilekçesi masasına geldiğinde Başsavcı şöyle bir göz atar, “bu davaya filân savcı baksın” şeklinde bir not düşer. İstisnaları olabilir, ama Başsavcı o davanın savunulacak bir yanı olup olmadığına hiç bakmaz, dosyanın iletilmiş olmasını savunma için bir talimat akteder.
Bu dosyaların kaderi nadir istisnalar dışında bellidir. Dosyayı alan savcı da o işin savunulur yanı olup olmadığına bakmaksızın devleti savunmayı kendine vecibe ve talimat sayar. Devletin tutunacak hiçbir dalı olmadığı halde inatla savunulur, yargı organı haksız yere ve yıllarca meşgûl edilir. Yargıyı fuzuli meşgûl etmek, boş yere zamanını almak ise mahkemelerde sıra bekleyen diğer dava sahiplerine karşı büyük bir haksızlık ve adaletsizlik oluşturur. “Geciken adalet adalet değildir” söylemi adaletin temel kurallarından biridir. Başsavcılık makamı devletin haksız olduğu çok sayıda davada savunma hakkını kullanır gibi bir pozisyona girmektedir, oysa haksızlığın ve adaletsizliğin savunulabilir bir pozisyonu yoktur. Boş yere emek ve zaman harcanır, adaletin maliyeti yükselir, vatandaş bundan zarar görür.
***
Netice itibarıyla gelmek istediğim bir nokta var.
Başsavcılık anayasal bir kurum mudur, evet, hukuken bağımsız mıdır, evet…
Ancak devletin kendisine dava iletmesini yukarıda da belirttiğim gibi peşinen “bunu savun” şeklinde bir talimat olarak algılaması vahim bir hatadır, o kadar ki Başsavcılık bazı davalarda bir benzetme yapmak gerekirse, güneşin batıdan doğduğunu, sütün simsiyah olduğunu ısbata kalkışmaktadır.
Anayasanın Başsavcılık makamına çizdiği çerçeve bu değildir.