Doğu Akdeniz kıyılarında yer alan Mısır, İsrail ve Kıbrıs açıklarında keşfedilen zengin gaz rezervleri ile yataklarının önümüzdeki yıllarda bölgeye zenginlik ve refah getirmesi beklenmektedir. Ancak, Ortadoğu ülkeleri arasındaki siyasi
anlaşmazlıklar ise tüm hızıyla devam etmektedir. Doğu Akdeniz hidrokarbon yatakları paylaşımı adil ve hakkaniyete dayalı biçimde gerçekleştirilmesi halinde bölgedeki barış ve huzurun sağlanması da kolaylaşacaktır.
İsrail, Mısır ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi olmak üzere üç ülke doğalgaz kaynaklarının çıkarılması, üretimi, taşınması, gaz boru hatları yoluyla nakliyesi ve hidrokarbon ticari işbirliği yapılması konularında anlaşmış siyasi tutum sergilemektedir.
Bölgede öne çıkan projelere bakıldığında ilk olarak İsrail, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) önderliğinde ve Türkiye’yi by pass eden, yani devre dışı bırakan East Med – Doğu Akdeniz Doğalgaz Botu Hattı Projesi ön plana çıkıyor.
Ancak, projenin güzergâhı göz önüne alındığında bu projenin rasyonel olmadığı ortada. Üstelik proje, AB yardımıyla gündemde tutuluyor. Ancak, finansman sorunu ve bölgedeki sınırlı rezerv miktarı bu güzergâhın gerçekleşmesindeki en önemli engel.
Yunanistan, Kıbrıs ve İsrail arasında oluşturulan EastMed – Doğu Akdeniz projesi, Doğu Akdeniz’den çıkarılacak doğal gazın Kıbrıs Adası’ndan Girit Adası’na ve oradan Yunanistan’ın Mora Yarımadası’na dek deniz altından döşenecek bir boru hattının inşaatını öngörüyor ancak düşen doğal gaz fiyatlarının, proje finansmanın geri dönüşünü olumsuz etkileyeceği, gerek teknik gerekse ekonomik olarak fizibl olmadığı sanayideki uzmanlarca ve finans çevrelerince bilinmektedir.
Doğu Akdeniz’deki kaynakları geliştirmek, jeopolitik zorlukların ve engellerin üstesinden gelmeyi gerektirecektir. Bu zorluklar arasında en hassas sorunlardan birisi, “Münhasır Ekonomik Bölge” konusunda ortaya çıkan anlaşmazlıklardır.
İsrail ve GKRY herhangi bir gaz ihracat altyapısına sahip olmadığından şu sıralarda en çok tartışılan konulardan biri gazın nasıl ihraç edileceğidir. Kağıt üstünde birçok seçenek bulunmasına rağmen her bir seçenek bir çok politik, finansal ve güvenlik zorlukları içermektedir.
Türkiye: “Bu oyunda ben de varım” dedi ve kendisinin “oyun dışında” bırakıldığına inanan Türkiye ise, “Fatih” ve “Barbaros” adlı iki araştırma gemisi ile Doğu Akdeniz’de kendi hidrokarbon araştırmalarını başlattı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon “avından” Türkiye’nin mahrum edilemeyeceği yolundaki açıklamalarını sık sık dile getiriyorlar.
“Türkiye’nin gerek Ege’de gerekse Doğu Akdeniz bölgesinde egemenlik hakları var. Türkiye bu bölgelerde oldu bittilere izin veremez. Türkiye’ye sorulmadan hiç kimse hiç birşey yapamaz” diyen Çavuşoğlu, Türkiye’nin “aynı zamanda Kıbrıs Türklerinin de aynı bölgedeki haklarını korumakla mükellef” olduğunu vurguluyor.