TOTAL VE ENİ uluslararası borsa kayıtlı olup halka açık uluslararası şirketlerdir ve yatırımcıları kesinlikle diplomatik/siyasi krize alet olmazlar. Çünkü hisse fiyatlarında düşüş yaşanmasına sebep olur. Bu bağlamda şirketlerin CEO’ları ve yönetim kurulu başkanı borsa kurallarına ve yasalarına uymak mecburiyetindedirler. Siyasi ve diplomatik krizlere alet olmazlar, olamazlar. GKRY 13 parselden 9 parsele lisans izni verdi. 9 parselden sadece 10 ve 12 başka şirketlerin elinde. Diğer 7 parselde ENI-TOTAL konsorsiyumu var. GKRY bu sanayiyi bilmiş olsaydı 9 parselin 7 tanesini bir şirket ortaklığının tekeline vermezdi. Bu sanayide buna yüksek riskli ortaklık derler.
Soruyorum; bilançosunda 7 parsel bulunan ya ENİ, ya TOTAL herhangi birisi, bu şirketler iflas ederse veya batarsa ne olacak? Günümüzde borsada siyasi/diplomatik krizlerden batan çok şirketler oldu. Örneğin Irak’ta Libya’da aramacı ve üretici batan çok şirketler oldu savaş yüzünden veya hisse fiyatları borsada yere çakıldı ve iflas ettiler.
Petrol ve gaz sanayi veya madencilik sanayindeki faaliyet gösteren aramacı/üretici tüm şirketlerin %100’ü borsa kayıtlıdır. Çünkü çalışma kapitallerini borsada yatırımcılara hisse satarak tedarik ederler. Üretime ve pazarlamaya başladıktan sonra gelişen şirketler de borsadaki yatırımcılara her 3 ayda bir temettü dağıtmakla mükelleftir. Hiçbir yatırımcı siyasi/diplomatik risk taşıyan bölgelere ve şirketlere risk alarak para yatırmazlar. Bu sanayide global olarak en yaygın olarak kullanılan model; hidrokarbon yatağını bulan aramacı şirket bulunan rezervuarın ve sahanın ticari amaca uygunluğunu yatırıcılarına karşı safha, safha operasyonel çalışmalar sonunda kanıtlamak zorundadır. ( Ne Afrodit, ne Clypso, ne Glafcos sahası kanıtlanmış değildir) Bu da sanayideki bilinen bağımsız denetçiler tarafından “rezerv” olarak kayıt altına alınarak sanayi literatürün geçirilir. Bundan sonraki aşamada üretime yönelik ön mühendislik çalışmalarına girişmek için ya borsada hisse/sermaye artırımına giderler veya “reserved base loan” dediğimiz çoklu bankalar konsorsiyumuna giderek borç talebinde bulunurlar bu da ancak ve ancak uzun vadeli satış kontratları varsa (en az 15 yıllık) banka teminat olarak alır ve krediyi onaylar. Ancak tüm bunlar risk taşıyan bölgelerde hayat bulması mümkün değildir yani Türkiye bu şirketlere engelleme yaptığı müddetçe gaz bulunsa da bu sahaların ticari üretime başlaması mümkün değildir.