28 Kasım Pazar günü düzenlenen büyük miting sonrasında Millî Parti Genel Sekreteri Dr. M. Fazıl Küçük; T.C. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’ye Başbakan Hasan Saka’ya İngiltere Başbakanı Mr. Attlee’ye Amerika Dışişleri Bakanı Mr. Marshall’a Anadolu Ajansına ve Kıbrıs Valisi’ne bir telgraf göndermiştir. Adeta tüm Dünya’ya ilan edilen bildiri niteliğinde olan telgraf aynen şöyle idi:
“28 Kasım1948 tarihinde Lefkoşa’da on beş bin Türkün yapmış olduğu Ayasofya mitinginde bir kere daha Kıbrıs Rumlarının Yunanistan’a İlhak ve Muhtariyet taleplerinin şiddetle reddedilmesi oy birliği ile kararlaştırılmıştır. Kıbrıs Türkleri İlhak ve Muhtariyetin tamamıyla Türklüğün mahvına sebep olacağına ve adanın asayişini bozacağına inanıyoruz”.
ON BEŞ BİN KİŞİ KATILDI
Kıbrıs Türk Toplumu’nun bağımsızlık mücadelesinde önemli bir gün olan 28 Kasım Mitingi’ne yaklaşık on beş bin Türk katılmıştır. İlhak aleyhine düzenlenen bu büyük miting başarılı olmuş, böylece Kıbrıs Türkü sesini ve ilhak karşısındaki endişelerini coşkulu bir şekilde İngiltere’ye, bütün Dünya’ya ve özellikle Anavatan Türkiye’ye duyurmuştur. Anavatan Türkiye 1878’den beri Kıbrıs Türkü’nü unutmamıştı. Ancak Kıbrıs’ta düzenlenen bu mitingle beraber Türkiye Basını ve Kamuoyu Kıbrıs’a, Kıbrıs Türklerine ve Kıbrıs sorununa daha çok ilgi göstermeye başlamıştır.
TÜRKİYE’DE DÜZENLENEN MİTİNGLER
28 Kasım Kıbrıs Mitingi ile ilgili haberler yayımlanmış ve başta Ankara ve İstanbul olmak üzere İzmir, Konya, Adana gibi illerde mitingler düzenlenmiştir. Bu mitinglerde hâkim olan fikirler, Ada’nın gerçek sahibinin Türkler olduğu ve İngiltere’nin Kıbrıs’tan çekilmesi hâlinde, Ada’nın gerçek sahibi Türklere bırakılmalıydı.
MİTİNGİN YANKILARI
28 Kasım Mitinginin en büyük yararlarından biri de, Anavatan Türkiye Hükümetlerinin ve Türkiye kamuoyunun Kıbrıs konusunda bilinçlendirilmesini ve Kıbrıs Davasına sahip çıkma arzusunu tetiklemiş olmasıdır. Miting öncesinde Temmuz 1948 tarihinde Türkiye öğretmenlerinin adaya gerçekleştirdiği ziyaretten sonra öğretmenlerin ve beraberindeki gazetecilerin Kıbrıs davasını tanıtma yönünde âdeta seferber olmalarının ardından, 28 Kasım Mitingi’nin Dünya’da ve Türkiye’de ortaya çıkarttığı etki ve ilgi, Kıbrıs Davasının Türk Milletine anlatılmasına vesile olmuştur. Bu miting ile Kıbrıs Türkleri aleyhlerine cereyan etmekte olan hareketleri protesto ve tel’in ederek önemli bir başarı elde etmiş, seslerini bütün dünyaya ve özellikle İngiltere ve Anavatan Türkiye’ye duyurmuşlardır. Ancak mitingin ortaya çıkardığı olumlu havanın sürdürülebilmesi için, bu birlik ve beraberliğin devam etmesi, siyasi, kültürel ve özellikle ekonomik alanda ilerleme sağlamakla mümkün olabilirdi. Bunun bilincinde olan Kıbrıs Türkleri bu mitingle mevcut kurum ve kuruluşların bir araya gelişini fırsat bilerek, ilerleme ve kalkınma konusunda kararlı bir irade ortaya koymuşlardır.
TÜRKİYE’DEKİ ÖĞRENCİLER
Türkiye’de öğrenim gören Kıbrıslı Üniversite öğrencileri de 28 Kasım Mitingini desteklemişlerdir. İstanbul’dan gönderdikleri; “ 28 Kasım, 1948 Pazar günü, Lefkoşa’da binlerce Türkün iştirakiyle, Kıbrıs’ın Yunanistan’a ilhakını veya idaresinin yerli bir muhtar idareye devredilmesini şiddetle protesto ve İngiliz idaresinin adadan çekilmesi halinde Kıbrıs’ı eski sahibi Türkiye’ye iadesini talep zımnında yapılan ve asil hislerimizin bir ifadesi olan muazzam mitingi, biz İstanbul’daki Kıbrıslı Üniversiteliler kalben desteklemekle bağlılığımız ve duyduğumuz heyecanı ifade etmek istiyoruz…” içerikli mektup Kıbrıs Basınında yer almış, bu sevinç, birlik ve beraberlik duyguları bütün Kıbrıs Türklerini ortak idealler etrafında toplamaya başlamıştı. 1948’in siyasi gelişmeleri içerisinde Kıbrıs Türkleri, Türkiye’den gelen öğretmen kafilesi sayesinde seslerini Anavatan Türkiye’ye duyurmuşlardır.
28 Kasım Mitingi, Türk İşleri Komisyonu’nun toplantıları ve bu toplantılara katılanların sayısının giderek artması, bunları müteakiben Türkiye’deki gençliğin ve Türk basınının desteği Kıbrıs Türklerine güç katmıştır. Sayısı gün geçtikçe artan doktorlar, avukatlar, sanatkârlar ve ticaretle uğraşan Kıbrıslı Türkler gelecek için daha çok ümit kaynağı olmuştur. Mitingi tertip eden komisyon; Kıbrıs Rumlarının olumsuz yönde yapabileceği propagandalara karşı Miting görüntülerini kaydettirip, Kıbrıs dışındaki ülkelerin sinema salonlarında da belgesel olarak gösterimini kararlaştırmıştı. Böylece Kıbrıs Türklerinin haklı sesi, gür sesi bütün dünyaya duyurulacaktı. Ancak 28 Kasım Mitingi ile ilgili Belgesel düşüncesi hayata geçirilememiştir.
ENOSİS PLEBİSİTİ HAZIRLIĞI
Mitingde yapılan ateşli ve kararlı konuşmalarda Türk halkının sonuna kadar Enosis’e karşı çıkacağı adanın statüsü değişecekse eski sahibi olan Türkiye’ye verilmesi gerektiği vurgulanmıştı. Ne var ki Rumlar Türk Halkının tepkisinden gerekli dersi almaz ve Enosis için bir plebisit yapmak üzere hazırlıklara başlamışlardır. Bunun üzerine Kıbrıs Türkleri ikinci bir miting düzenleme kararı alırlar. Rumların bu faaliyetlerine karşılık Kıbrıs Türkleri 11 Aralık 1949’da ikinci kez Ayasofya (Selimiye) mitingini düzenlemişlerdir. Bu ikinci mitingde de 28 Kasım mitinginde olduğu gibi, Adanın Yunanistan’a ilhak edilmesi hakkındaki Rum istekleri protesto edilmiştir. İlhak gerçekleştiği takdirde Kıbrıs’a ekonomik buhran, ırki ve sosyal kargaşa dâhil iç savaş geleceğine ve bu surette adanın ve Ortadoğu’nun barış ve sükûnunu bozacağına dikkat çekmişlerdir. İngiltere adadan çekilecekse adanın eski sahibi, en yakın komşusu ve adayı en iyi şekilde muhafaza edecek olan Türkiye’ye iade edilmesini talep etmişlerdir.
SONUÇ
28 Kasım Mitingi Kıbrıs Türkleri için bir dönüm noktası olmuştur. Bu miting ile Kıbrıs Türkleri seslerini hür Dünya’ya duyurmaya başlamış, Enosis’e karşı mücadele kararlığını ortaya koyarak, Yeşil Ada Kıbrıs’ta Türklerin de var olduğunu göstermiştir. 28 Kasım mitingi ile Kıbrıs Türkleri Ada’nın İngiltere’nin elinden çıkması durumunda eski ve tabii sahibi Türkiye’ye katılmasını savunmuşlardır. Ancak bu şekilde barışın ve sükûnun sağlanabileceğini ve bu durumunda en tabii hakları olduğunu Dünya’ya ilân etmişlerdir. Bu mücadele de Türkiye’nin de desteğini alan Kıbrıs Türkleri milli birlik ve beraberliklerini sağlayarak; siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik alanlarda ilerleme gayreti içerisinde olmuşlardır.