Offshore banka “kıyı bankası” olarak da adlandırılıyor. Mevduat sahibinin yerleşik olduğu ülke dışında bir yerde kurulu olan bankadır. Offshore bankalar “vergi cennetleri” denilen ülkelerde 1960’lı yıllarda ortaya çıktı.
OFFSHORE BANKACILIK NEDİR?
Bu bankaların kurulduğu yerlerde başka yerlerde kurulu bankalara kıyasla yürüttüğü avantajlı işlemlere offshore bankacılık deniyor. Offshore banka kurulduğu yerler genellikle vergi yükünün çok düşük, bürokratik işlemlerin kolay olduğu ya da denetimin az ya da hiç olmadığı ülkeler oluyor. Offshore bankalar bulundukları ülkelerin sağladığı avantajları mevduat sahiplerine yansıtıyor.
KARA PARAYI ÇEKİYOR
Kıyı bankacılığı, vergi avantajları, denetim muaflıkları ve bunların sonucunda daha yüksek faiz kazancı sağlamanın yanı sıra bazı hallerde karapara için de bir çeşit sığınma imkânı sağlıyor.
OFFSHORE BANKALARDA NEDEN HESAP AÇIYORLAR?
Bu sorunun yanıtını ekonomi alanındaki yazılarıyla tanınan Mahfi Eğilmez şöyle yanıtlıyor:
1- Kişi ve kurumların varlıklarının karşı karşıya olduğu siyasal riskin derecesini düşürmek.
2- Kişi ve kurumların kazanç veya servetlerine gizlilik sağlamak. İki tür gizlilik söz konusu olabilir: İlk olarak varlığın devletten saklanması, ikinci olarak da aileden veya akrabalardan saklanması.
3- Davalara karşı kazanç ve serveti koruma arzusu. Herhangi bir nedenle kişinin aleyhinde açılabilecek tazminat davası gibi davalarda kıyı bankalarında tutulan kazanç ve servetler bilinmeyeceği için davaya konu olmaz.
KIYI BANKACILIĞI MERKEZLERİ
Avrupa Birliği (AB), ilk kez küresel vergi cennetlerinin listesini 2015 Haziran ayında açıklamıştı.
Liste 30 ülkeden oluşuyordu. Listenin hazırlanma nedeni “Vergilerini tam olarak ödemekten kaçınan uluslararası dev şirketlerle mücadele” idi. Bu şirketler offshore bankacılık yapılan bu ülkelerle özel vergi anlaşmaları yapıyor.
AB’nin listesindeki 30 vergi cenneti şöyle sıralandı: Andorra, Lihtenştayn, Guernsey, Monako, Morityus, Liberya, Seyşeller, Brunei, Hong Kong, Maldivler, Cook Adaları, Nauru, Niue, Marshall Adaları, Vanuatu, Anguilla, Antigua ve Barbuda, Bahamalar, Barbados, Belize, Bermuda, İngiliz Virgin Adaları, Cayman Adaları, Grenada, Montserrat, Panama, St. Vincent ve Grenadines, St Kitts ve Nevis, Turks ve Caicos, Amerikan Virgin Adaları…
Offshore bankacılığın en eski merkezleri şöyle:
İsviçre: Vergi muafiyeti ve hesapların gizliliği ile offshore’un en eski ve hacimli merkeziydi. Özellikle İsviçre’ye karşın ABD’nin başlattığı gizli hesapların açıklanması girişiminin sonuç vermesiyle bu uygulamalar eski özelliğini kaybetmeye başladı. 2017 yılından itibaren İsviçre artık eskisi gibi gizli hesap oluşturma uygulamasını terk etmek zorunda kalacak.
Aruba: 1985 yılına kadar Hollanda’ya bağlı olan Aruba, 1986 yılından itibaren içişlerinden bağımsız, dışişlerinde Hollanda Krallığına Aruba’da kıyı bankacılığı faaliyetinde bulunan şirketler kambiyo kısıtlamalarından tamamen muaf tutuluyor. Mevduat sahiplerinin kimlik bilgileri ya da şirketlerin mali durumunun halka ilan edilme zorunluluğu yok ve ayrıca gizliliği sağlayan başka düzenlemeler bulunuyor.
Bahama Adaları: İngiltere ile tarihi ve kültürel bağlarının nedeniyle İngiltere hukuk sistemini benimseyen ülke, kıyı bankacılığı düzenlemelerinde farklı bir yol izliyor. Kurumlar vergisi, gelir vergisi, varlık ve veraset vergisi uygulaması uygulamıyor. Banka ve Trust Şirketleri Kanunu ile banka hesaplarının gizliliği sağlanıyor.
Bahreyn: Ülke 1975 yılından itibaren kıyı bankacılığı faaliyeti yapmak üzere kıyı bankacılığı birimlerinin kurulmasına izin verdi.
Cayman Adaları: İngiliz kolonisi ülke yerli ve yabancı yatırımcılara hiçbir şart altında vergi uygulamasına gidilmeyeceğine dair garanti veriyor.
Malta: En eski offshore bankacılık merkezlerinden biri. 2000’yi yılların başlarında kara para aklamaya yönelik düzenleme yaptı. Yabancı sermaye girişinde ve çıkışında kontrol uygulamıyor. Hem kamu görevlileri ve meslek sahiplerine hem de kurum çalışanlarına meslek sırlarının saklanması zorunluluğunu ceza kanunundaki bir madde ile sağlıyor.
Singapur: Avrupa ve Asya ile aynı iş gününde, ticaret yapma şansına sahip olmasından dolayı 13 yerel bankanın yanı sıra 115 yabancı ticari bankayla sayılı finans merkezleri arasında yer alıyor.