Nikos Rolandis söz konusu yazısında şu iki önemli gerçeğe de parmak basmaktadır:
1) 1956 yılında, Kıbrıs meselesi için uygun bir fırsat teşkil eden bir plânı Makarios reddettiği zaman İngiliz sömürgeler bakanı Alan Lennox Boyd soğuk bir eda içinde kendisine “artık senin halkını Allah kurtarsın” demişti.
2) 61 sene sonra, 2017 yılı Temmuz ayında BM Genel Sekreteri Guterres ise Crans Montana’da “kuzeydeki Kıbrıslılara da, güneydeki Kıbrıslılara da iyi şanslar dilerim” demek zorunda kalmıştı.
***
Nikos Rolandis daha sonra “şu anda bizi bekleyen büyük tehlikeler vardır” diyerek bunları şöyle sıralamaktadır:
1) Türkiye, “Kıbrıs”ın munhasır ekonomik bölgesini bütün gücüyle işgâl etmiştir.
2) Türkiye denizlerde kazı yapacak çok pahalı teçhizat satın almaktadır.
3) Doğalgazın 1 veya 2 yılda pompalanması mümkün değildir, bunun için 15-20 yıllık bir zamana ihtiyaç vardır.
4) Yani çok pahalı teçhizata, sismik gemilere ve donanmaya dayalı Türk işgâli daimidir.
5) Türkiye’nin maksadı gaz bulup pompalamak, donanmasını da bizim ruhsat verdiğimiz şirketleri tehdit ederek faaliyetlerini durdurmaktır.
6) Gaz şirketleri ve bağlı oldukları devletler bu konuda dinamik davranışlarda bulunmazlar. Avrupa Birliği’nin Türkiye’ye karşı yaptırımları siyaset ve hukuk açısından yararlı olsa da pratikte etkili değildir.
7) Gaz treni 1956 yılında önerimi yaptığım zaman stasyonda idi, ama artık orada değildir.
8) 2018 yılında gaz ve petrol aramalarına ilişkin faaliyetlerin 1 yıllığına dondurulmasını teklif ettim, bunu daha sonraları da tekrarladım. Bu moratoryum aşamasında Kıbrıs meselesini halletmek üzere ciddi girişimler yapılabilirdi.
9) Bu teklifim, konunun ehil yorumcuları Alekos Markidis ve Hristos Panayotis gibi Akıncı tarafından da olumlu karşılanmıştı. Teklifim, Glafkos Klerides’in pozisyonu ile de uyumlu haldeydi.
10) Şu anda Ankara’nın böyle bir teklife nasıl tepki vereceğini bilmiyorum. Basın haberlerine göre Türkiye bu noktada olumlu davranabilir. Eğer hal böyleyse bizim tarafın da olumlu hareket etmesini kuvvetle tavsiye ederim.
11) Böyle bir çıkış yolu bulunmadıkça taraflar arasındaki diyalog hiçbir zaman başlayacak değildir, ayrıca Türk donanması munhasır ekonomik bölge içinde oldukça bu konuda muhatabımız Kıbrıs Türkleri değildir.
12) Moratoryum tek çözümdür. Bu da bizim haklarımızı olumsuz etkileyecek değildir, çünkü moratoryum yoluyla bu hakları terk etmiş değil, sadece askıya almış olacağız.
13) Türkiye bu arada Libya ile bir antlaşma yapmıştır. Böylece aslında Yunanistan’a ait bir deniz sahası Türkiye ile Libya’nın ekonomik munhasır bölgesi haline gelmiştir. Türkiye kazı faaliyetlerini bu bölgeye de intikal ettirdiği takdirde acaba ne olacaktır? Yunanistan Türkiye’yi vuracak mıdır? Eğer vurur ve çatışmalar yayılırsa Kıbrıs’a ne olacaktır? Yunanistan böyle bir halde geçmişte hiç yapamadığı gibi bizi savunmak için imdadımıza gelebilecek midir? Büyük bir milli felâketi önlemek için moratoryumdan başka bir seçenek var mıdır?
14) Mağusa’yı ebediyen kaybedebiliriz. Geçmişte bazı fırsatların en az 7 defa parmaklarımızın arasından kayıp gittiğini gördük. Bu, dönüşü olmayan bir yoldur. Türkiye ve bazı Türk liderler yeni sahipler yaratmak suretiyle Maraş’ı kendi turistik hedeflerinin bir parçası haline getirmişlerdir. Görüşme olmadıkça, Kıbrıs meselesi çözülmedikçe böyle bir hedefin gerçekleşmesi mümkündür. İlkelerin değil çıkarların egemen olduğu bir dünyada Türkiye’yi kim durdurabilecektir?
15) Sonuç olarak enerji konusunda şimdi de 1 yıllık moratoryum önermekteyim. Son 70 yılda eksik olan akıl ve mantığın bu kez bize rehber olmasını umut etmekteyim.